Indexcijfers

Wat is de geschiedenis van indexcijfers? (wanneer uitgevonden, wanneer voor het eerst gebruikt enz)

Koen v
Leerling bovenbouw havo-vwo - maandag 19 april 2004

Antwoord

Een enkelvoudig prijsindexcijfer is een quotiënt 100*p1/p0 waarbij p1 de prijs van een bepaald goed is in periode 1 (de objectperiode) en p0 de prijs in periode 0 (de basisperiode).
Om nu te meten hoe hard de prijzen vanaf periode 0 tot periode 1 in het algemeen zijn gestegen, heeft men in de loop der tijden steeds nieuwe (veelal betere) methoden ontwikkeld.

Dutot (hof Louis XIV, 1738) nam in beide perioden voor p eenvoudig de som van prijzen van een kip, een paard, een dag arbeid, etc.

Carli (1764) nam als samengesteld prijsindexcijfer eenvoudig het ongewogen rekenkundig gemiddelde van drie enkelvoudige prijsindexcijfers: van graan, wijn en olijfolie.
Dit waren de naïeve prijsindexcijfers. Dan komen nu de klassieke prijsindexcijfers.

Laspeyres (1864) nam een gewogen rekenkundig gemiddelde van de enkelvoudige prijsindexcijfers. Hij woog met de budgetaandelen der onderscheiden artikelen in de basisperiode. Werd bijvoorbeeld twee keer zoveel geld besteed aan aardappelen dan aan brood, dan nam hij 2/3 keer het prijsindexcijfer van aardappelen plus 1/3 keer de prijs van brood.

Paasche (1874) nam een gewogen harmonisch gemiddelde. Hij woog met de budgetaandelen in de objectperiode: bv 1/prijsindexpaasche = (2/3)*(1/prijsindexaardapplen) + (1/3)*(1/prijsindexbrood).

Fisher (1911) nam het ongewogen meetkundig gemiddelde van de prijsindexcijfers van Laspeyres en Paasche): fisher:=Ö(lasp*paasche).
Naast prijsindexcijfers heeft men ook bijvoorbeeld hoeveelheidsindexcijfers en waarde-indexcijfers.

Tenslotte noem ik nog het indexcijfer van Koenus voor de kosten van levensonderhoud. Hij werkte met nutsfuncties die aangeven hoeveel nut diverse combinaties van goederen voor de consument hebben (dit nut kan men meten met enquêtes).
Over al deze zaken kan men in encyclopedieën en op het web meer info vinden, bijvoorbeeld over de voor- en nadelen ervan bij gebruik in diverse situaties).

Tegenwoordig heeft men de bekende beursindexcijfers, bijvoorbeeld de Dow Jones index.

donderdag 22 april 2004

©2001-2024 WisFaq